Op het binnenterrein van de Jan Ligthartschool deden we met 4 collega’s van XOOMlab een ontdekking. Het rechthoekige blok dat op kadastertekeningen als noodschool stond vermeld bleek bij de eerste opname heel wat fraaier en ouder dan je van een noodvoorziening zou verwachten. Het was een houten gebouw met drie klaslokalen. Zo op het oog van vlak na de oorlog en zeker van binnen in compleet originele staat met houten lambrisering en prikborden en van minstens vijftig jaar oud.
Uit bronnenonderzoek bleek dit een noodschool te zijn die als onderdeel van de Marshall plannen vanuit Oostenrijk werd ingevoerd. Het schoolgebouw werd geruild tegen een paar ton Hollandse verse vis. Net als de Oostenrijkse woningen kwamen alle onderdelen geprefabriceerd aan en schroefden lokale aannemers ze in elkaar. Nederland had ooit honderden van dergelijke scholen. Met name de Finse noodscholen uit die tijd zijn bekend. Bij bureau monumentenzorg ontstond het idee dat dit verborgen schooltje wel eens de laatste Oostenrijkse noodschool kon zijn.
Gelukkig stond dit een verbouwing tot middeldure huurwoningen niet in de weg. Integendeel, een nuttig gebruik geven aan dit schooltje is de kans om het te behouden. Dat is deels archeologische conservering. Veel van de prikborden en lambrisering is verdwenen achter de gipsplaten waarmee aan thermische en geluidseisen wordt voldaan. Achter het verlaagde plafond kwam de kapconstructie met houten spanten juist voor het eerst sinds een halve eeuw in beeld.
Wat blijft zijn de grote ramen naar het schoolplein en de kleine raampjes naar het achter terrein. De functionele opzet is kenmerkend voor naoorlogse scholen. Je zou deze scholen zelfs een voorloper van deze scholen kunnen noemen. De vraag komt dan op of wat wij voor een vertrouwd Nederlands beeld houden uit de jaren vijftig en zestig niet in Oostenrijk bedacht zou kunnen zijn. In ieder geval is het één van de eerste voorbeelden van grootschalige prefabricage in ons land.
foto’s: Luuk Kramer
Projectgegevens
- Opdrachtgever: XOOMlab/ Vink Bouw
- Architect: Harvey Otten/ BNB/ BO6/ Joost Vorstenbosch
- Aannemer: Vink Bouw
- Adres: Kraaipanstraat 54 Amsterdam
Harvey Otten 