Jarenlang was zelfredzaamheid het motto van de landelijke politiek. Nu mede door de Oekraïne-oorlog de prijzen voor gas en benzine stijgen klinkt er ineens een ander geluid. De arme burgers moeten ruimhartig gecompenseerd worden voor de stijgende energieprijzen. Geen politicus heeft het lef om ons op onze eigen verantwoordelijkheid te wijzen. De sleutel om onze energiekosten te beperken hebben we grotendeels zelf in handen. Zowel voor ons elektriciteitsverbruik, ons gasverbruik als ons benzineverbruik geldt dat we door een gedragsverandering veel meer kunnen besparen dan door nieuwe technologie of nieuwe regels.
De eerste keer dat ik daar zelf van doordrongen raakte was toen ik ruim tien jaar geleden duurzame projecten op basisscholen deed. Onder het motto “gebouw, gebruik en gedrag”, renoveerden we het gebouw, vervingen apparaten en koppelden dat aan enkele lessen over energiebesparing. Tot mijn verbazing haalden we de grootste besparing dankzij de lessen. De leerlingen bleken bloedfanatiek in het uitzetten van apparaten en verlichting. Op scholen daalde het elektriciteitsverbruik met 40 tot 50 procent. De gedragsverandering had meer rendement dan het plaatsen van zonnepanelen, bewegingsschakelaars en betere isolatie.
Als ik nu naar onze energierekening kijk is dit nog steeds actueel. Wij wonen ruim, leven niet overdreven zuinig, hebben koelkasten, vriezers, wasmachine, droger, vaatwasser, tv’s, pc’s, maar als ik de elektriciteitsrekening voor ons huishouden met 4 personen bekijk dan verbruiken we per jaar 2700 kWh. Dat is 40% minder dan een gemiddeld Nederlands gezin en dan tel ik de opbrengst (1200 kWh) van de zonnepanelen op ons dak niet eens mee.
In ons nieuwe huis hebben we geen gas meer. Zelfs in ons vorige huis hadden we al stadswarmte maar ook daar was ons verbruik in vergelijking met veel overeenkomstige woningen uit hetzelfde bouwjaar beperkt. Dat komt misschien omdat we de temperatuur in onze slaapkamers liefst laag houden en het zal ook zeker helpen dat we geen bad hebben en geen van allen erg lang onder de douche staan, schoon ben je ook na een paar minuten. Technisch is het zo dat we al jaren een recirculatiekap hebben in plaats van een afzuigkap, met die afzuigkap blaas je in minder dan een kwartier alle warmte uit je woonkeuken naar buiten. Al met al was ook onze warmtevraag met 22 GJ ongeveer 30% lager dan wat op basis van onze woning en huishoudensgrootte aanvankelijk werd ingeschat.
Als ik dan als derde ons brandstofverbruik aanhaal loop ik het gevaar voor een klimaatdrammer te worden versleten. Ja, ik ga op de fiets naar mijn werk, ik prijs me gelukkig dat fietsen een optie is al zijn er natuurlijk genoeg Nederlanders die voor de 8 kilometer die ik dagelijks naar mijn werk fiets de auto pakken. We hebben wel een auto, die is ruim 12 jaar oud, niet elektrisch, geen hybride. Bij aanschaf vonden we het belangrijker dat de benzinemotor zuinig was dan de grootte of het vermogen van de auto. Al in 2009 kon je een auto kopen die 1 op 20 reed. Dat scheelt per gereden kilometer ook weer 30% ten opzichte van een gemiddelde benzineauto.
Ik deel dit niet om mezelf op de borst te kloppen. Als we werkelijk minimaal energie zouden willen verbruiken dan zouden we die auto kunnen inruilen tegen een (elektrische) deelauto, we zouden de temperatuur in huis van 21,5 naar 20,5 kunnen verlagen. Van de koelkasten zou er 1 uit kunnen, de was kan ook aan de lijn in plaats van in de droger.
Het punt dat ik wil maken is dat er, een enkele uitzondering daargelaten, veel energie bespaard kan worden. Waar je aan zelfredzaamheid niets hebt wanneer je je baan verliest of je gezondheid je in de steek laat daar kan de gemiddelde Nederlander nog een hele grote slag slaan als het aankomt op elektriciteits-, verwarmings- en brandstof verbruik. In de voorbeelden die ik hierboven aanhaal gaat het om kostenbesparingen van 30 tot 50%. Natuurlijk moeten we ook met elektrische auto’s, zonnepanelen, windmolens, warmtepompen, driedubbelglas en woningisolatie aan de slag maar de grootste winst die we kunnen maken zit in 2022 nog steeds in ons eigen gedrag.
Harvey Otten 