Volgens minister Ollongren moeten er voor 2030 een miljoen nieuwe woningen gebouwd worden. Enthousiast gaan lobbygroepen met deze opgave aan de haal. De één wil dat nu snel die polder wordt volgebouwd, de ander denkt dat we haastig containerwoningen moeten neerzetten. Klaas Knot zegt namens De Nederlandse Bank dat er simpelweg meer woningen moeten komen. Het Centraal Plan Bureau doet een oproep aan alle Nederlandse gemeenten meer bouwlocaties beschikbaar te stellen. Een mooie intentie maar het is de vraag of we in het wilde weg overal moeten gaan bijbouwen.
Die 1 miljoen woningen spreken zo tot de verbeelding dat we vergeten na te denken wie waar wil wonen. Misschien is dat wel de reden dat we inmiddels twee keer zo veel eengezinswoningen hebben als gezinnen. De gemiddelde huishoudensgrootte daalt al jaren. Inmiddels zijn er in Nederland meer alleenstaanden dan tweepersoonshuishoudens en meer samenwonenden zonder dan ouders met kinderen.
De sterke stijging van het aantal kleinere huishoudens gaat samen met een trek naar de Randstad. De cijfers van de afgelopen jaren bevestigen dat in Nederland de verstedelijking verder toeneemt. Vooral Amsterdam, Utrecht en Den Haag groeien snel. De verwachting is dat de komende decennia de steden nieuwe bewoners zullen trekken terwijl de andere gemeentes vergrijzen.
Het ligt voor de hand compacte appartementen te bouwen in de steden. De ruimte is er. Alleen al in Amsterdam zouden meer dan 200.000 woningen binnenstedelijk kunnen worden bijgebouwd. Utrecht verwacht de komende jaren bijna 50.000 woningen toe te voegen. Het moet mogelijk zijn voldoende binnenstedelijke locaties te vinden om die woningen te bouwen waar zoveel vraag naar is.
Het enige wat we nodig hebben is geduld. Binnen de stad bouwen gaat langzamer dan in een vergeten wei. Als de buren al niet klagen zit er wel een bedrijf met een milieuzone. De grond is vervuild, er zit asbest in de opstallen, er is onvoldoende parkeerruimte, bij ieder stadsproject duiken nieuwe unieke problemen op. Een rijtjeshuis de polder inschuiven is makkelijker dan twee-kamerappartementjes inpassen binnen de bebouwde kom. Als we snel woningen willen bouwen dan kan dat niet in de stad zeggen de mensen die aantallen belangrijker vinden dan woningbehoefte.
Er zijn meer redenen om aan te nemen dat we de miljoen woningen niet gaan redden. Het afgelopen jaar kwam er een record van 74.000 woningen bij en dat kon de bouw al nauwelijks aan. Om de miljoen te halen zouden we de bouwproductie met 20% moeten verhogen. Op korte termijn is er te weinig bouwcapaciteit om die groei snel te realiseren. Zelfs als we de komende elf jaar geen crisis meemaken lijkt de kans klein dat we meer dan 800.000 woningen opleveren. We hebben niet een tekort aan bouwkavels maar aan bouwvakkers. Als we de aantallen niet halen is dat jammer maar laten we de schaarse bouwcapaciteit vooral nuttig inzetten. De ideologische discussie of we in een gezinshuis in de periferie willen wonen of in een appartement in de stad wordt beslecht door de cijfers. Huishoudens worden kleiner en de steden groeien. Het zou toch ontzettend kortzichtig zijn als we met man en macht een miljoen woningen bouwen en in 2030 ontdekken dat het andere woningen op een andere plek hadden moeten zijn.
PBL: Regionale bevolkingsprognose
Harvey Otten 