Vraag in de bouw rond wat goedkoper is, nieuw bouwen of renoveren en je krijgt meestal het advies alvast met slopen te beginnen. Dat heeft alles te maken met kortzichtig economisch denken. Te beginnen met het idee dat renovatie tot nieuwbouwkwaliteit moet leiden. We kennen allemaal de kunststof thermopane ramen uit de jaren tachtig waar heel wat vooroorlogse blokken mee zijn vernield. Duurzame, onderhoudsarme kozijnen die we amper een kwart eeuw later allemaal toch weer gaan vervangen door hardhouten kozijnen. Begrijp me niet verkeerd, renovatie moet en zal in de meeste gevallen tot een energetisch duurzamer gebouw leiden maar al te vaak wordt in een streven naar nieuwbouwkwaliteit het kind met het badwater weggegooid.
Stel dat we hetzelfde zouden omgaan met de zo populaire vintage meubelen als met bestaande gebouwen. Neem bijvoorbeeld een fraaie jaren vijftig stoel. Om die te laten voldoen aan hedendaagse normen zou de zitting tien centimeter hoger moeten en de leren bekleding vervangen door kunststof. Formele kwaliteit wordt toegevoegd maar het eindproduct is geen stuiver meer waard. Terwijl het zitten in een stoel die in de werkkamer van je opa had kunnen staan veel meer is dan een ergonomische exercitie.
Gelukkig is voor bestaande gebouwen in het laatste bouwbesluit de term “rechtens verkregen niveau” geïntroduceerd. Voor renovaties kunnen we terugvallen op het bestaande kwaliteitsniveau. Zo kunnen we zonder lange en onzekere discussies de waarde van gebouwen behouden. Dat kan alleen als we zowel de gebruikswaarde als de gevoelswaarde meenemen in het ontwerp.
Binnenkort leveren we de World of Food op. Met collega Ted Schulten uit XOOMlab transformeerden we een oude parkeergarage in de Bijlmer tot een overdekte foodmarkt. We hebben maximaal gebruik gemaakt van bestaande elementen. De oude vangrails is nu een ballustrade, de voorgevel is losgeschroefd en op de achtergevel gemonteerd, glazen U-profielen uit een identieke gesloopte garage zijn gebruikt om deze garage te renoveren. We noemen dat “materiaal met ervaring.” Net als een vintage stoel is het niet zo schoon, hier en daar zelfs stuk en zeker minder comfortabel maar het verhaal dat ieder onderdeel vertelt is onvervangbaar.
Natuurlijk hadden we als kroon op de vernieuwing van de Bijlmermeer een nagelnieuwe overdekte foodmarkt kunnen ontwerpen. Los van de vraag of dat meer of minder gekost had weet ik zeker dat dit gebouw makkelijker de trots van iedereen die er komt opwekt dan welk nieuw concept dan ook. Die oude parkeergarage heeft de hoge verwachtingen uit de beginjaren meegemaakt. De problemen, de rotzooi, de junks en de criminaliteit zaten later letterlijk in het gebouw. Nu is alles in de directe omgeving gesloopt en juist dit afvoerputje van de verguisde Bijlmer staat er. Lichtjes opgepoetst, net niet te oncomfortabel en gevaarlijk mooi.
“deze column is oorspronkelijk gepubliceerd op renovatieprofs.nl”
Harvey Otten 