Het kan snel gaan. Nog geen twee jaar geleden werd je als woningontwikkelaar meewarig aangekeken. Nu is de crisis nauwelijks voorbij en de paniek slaat je om de oren. De PvdA komt met een plan voor 100.000 tijdelijke sociale woningen. Het kabinet ziet geen andere uitweg dan razendsnel noodwoningen te bouwen om de druk op de opvangcentra voor asielzoekers te verlichten.
De vraag of het verstandig is kwetsbare groepen in containers te huisvesten laat ik graag aan politici en sociologen. Wat ik vanuit bouwkundig perspectief wil aandragen is de verwondering waarom over noodwoningen lichter wordt gedacht dan over degelijke nieuwbouw.
Dat verwondert me in de eerste plaats vanwege de kwaliteit van tijdelijke woningen. In Amsterdam is met name voor studenten veel tijdelijke huisvesting gebouwd. In de Houthavens, Bergwijkpark, NDSM, langs de Weespertrekvaart en op het Zeeburgereiland. Noem een desolaat gebied in de stad en er kwamen containers voor studenten. Architecten werden uitgenodigd om de treurige blokken nog iets te fatsoeneren. Soms zagen de woningen bij oplevering er zelfs aardig uit. Dat beeld ging door de goedkope materialen al snel verloren en na een paar jaar hoop je dat de verkrottende bende snel wordt opgeruimd.
Dat opruimen brengt me bij mijn tweede verwondering. Waar komt toch de gedachte vandaan dat tijdelijke woningen goedkoop zouden zijn? Is het werkelijk zo dat bestuurders niet verder kijken dan de aanschafprijs? En dan nog, een prefabwoning kost al snel 80% van een nieuwbouwwoning. Met de kosten voor transport en aansluitingen erbij wordt het prijsverschil minimaal. Wanneer je na tien jaar die tijdelijke woningen weer verwijdert, ben je een dief van je eigen portemonnee. Zelfs al zou het je lukken de containers uit elkaar te schroeven en misschien wel een jaar of vijfentwintig te gebruiken, dan nog legt de container het grandioos af tegen een nieuwbouwwoning die makkelijk vijftig en vaak zelfs honderd jaar mee moet kunnen.
Minder verwonderlijk lijkt de gedachte dat tijdelijke containers snel geplaatst kunnen worden. Toch is ook in de degelijke woningbouw veel prefabricage mogelijk. Van sociale woningbouw tot luxe villa’s zijn er voorbeelden te vinden van projecten die in een paar weken tijd kunnen worden opgetrokken. De grootste tijdwinst voor tijdelijke projecten zit niet in de bouwtijd maar in de planvorming. Een tijdelijk plan is de makkelijkste weg om procedures te omzeilen. Op de lange termijn is de bevolkingsgroei in Nederland beperkt en stabiel. Zelfs wanneer alle vluchtelingen die nu in sporthallen, tenten en barakken worden opgevangen over een jaar een permanente status krijgen, dan nog groeit de Nederlandse bevolking met niet meer dan 0,5%. Het plannen van woningaanbod zou dus niet van noodwetten afhankelijk moeten zijn.
De haastig aangelegde noodwoningen zijn kwalitatief inferieur, kosten meer dan degelijke nieuwbouw en kunnen alleen sneller gebouwd worden door wetten te omzeilen. Waarom dan toch die paniekerige roep om tijdelijke woningbouw? Ik denk dat de vraag om tijdelijk ergens te kunnen wonen verward wordt met de vraag naar een tijdelijke woning. De vraag naar woningen is permanent. Door tijdelijke woningen te bouwen maken we het woningtekort niet kleiner maar groter.
dit artikel verscheen eerder als column op renovatieprofs.nl
zo kan het ook: voormalige zorgwoningen worden na ruim dertig jaar verbouwd tot eengezinswoningen en kunnen nog decennia mee. Lees hier meer over dit project
Harvey Otten 