Die 60.000 woningen in Almere moeten die er echt zo nodig komen?

Almere wordt de komende kwart eeuw het walhalla voor de Nederlander met bouwplannen. Met ambitieuze plannen moet de nieuwe woningnood worden opgelost. De komende jaren ontstaat in de noordvleugel van de Randstad tussen Haarlem en Almere een tekort van 220.000 woningen. Dat lijkt vreemd met een nauwelijks groeiende bevolking, maar komt natuurlijk doordat we met steeds minder gezinsleden ons huis delen. Daarbij is de opgave vooral een kwalitatieve opgave. De nieuwe woningnood is niet de dreiging van honderdduizenden daklozen, maar het knagende probleem dat miljoenen mensen niet in het huis wonen waarin ze zouden willen wonen.
Zouden van die miljoenen woningzoekenden honderdduizenden bereid zijn naar Almere te verkassen? Dat is op z’n minst een uitdaging, maar vooruit, Almere doet er alles aan. Een gloednieuw stadshart, ruime nieuwbouwwijken en als het aan Adri Duivesteijn ligt krijgt iedere particulier de kans zelf zijn eigen woning te bouwen. En dan? In 2030 staan dus een slordige honderdduizend forenzen extra op de perrons en in de file naar Amsterdam. Natuurlijk heeft de wethouder gezegd dat die 60.000 woningen er alleen komen als de infrastructuur wordt verbeterd, maar dat is pure symptoombestrijding. Het echte probleem is dat al die brave werknemers veroordeeld zijn tot een retourtje Almere Amsterdam-Zuidas.

Volgens de Atlas voor gemeenten wordt Almere de probleemstad van de toekomst. Een ontwikkeling die bizar lijkt wanneer we over de dreven langs de vriendelijke nieuwbouwenclaves rijden, maar misschien hebben de onderzoekers een punt. In Almere wordt de ene nieuwbouwwijk ingehaald door de volgende. De voornaamste doelgroep zijn Almeerders zelf. Als ware pionier hopt de echte Almeerder om de vijf jaar van nieuwbouw naar nog nieuwerbouw. Deze trek naar buiten kan rotte plekken in het centrum opleveren. Kortgeleden vierde Almere haar dertigste verjaardag. Voor 2030 zal ook Almere haar eerste stadsvernieuwingswijken hebben. Heeft Almere dan voldoende dynamiek om deze wijken aan te pakken, of zakken ze onder druk van de populaire nieuwbouw verder weg? Het is niet erg sociaaldemocratisch om puur naar de opbrengst van nieuwbouw te kijken, maar de wetten van de markt zijn wel een helder middel om af te meten hoe een woning in een bepaalde gemeente gewaardeerd wordt. Het is schrijnend te zien hoe ver de prijzen uiteenlopen. Een woning die in Almere iets meer dan twee ton opbrengt, zou in de Haarlemmermeer bijna drie ton doen en mocht het lukken dezelfde woning in Amsterdam binnen de ring te vinden, dan zal dat niet voor minder dan vier ton zijn.

Misschien hebben die vermaledijde ontwikkelaars dus wel gelijk als ze beweren dat ze niet meer dan een spotprijs voor de te bebouwen poldergrond op kunnen brengen. Met de druk op de markt van 60.000 woningen erbij zal de grondprijs verder moeten zakken, of het nu ligt aan de ontwikkelaars of aan de particulieren die bij al even geslepen banken een hypotheek moeten organiseren. Dus maar geen 60.000 woningen? Wie zal het zeggen, het is nog geen 2030. Ik denk dat de focus anders zou moeten liggen. Als Almere de vijfde stad van Nederland wil worden, dan zal het eerst moeten bewijzen daar zelf de aantrekkingskracht voor te hebben. Niet door zich vast te klinken aan grote broer Amsterdam. Zo lang de werkgelegenheid in de Flevopolder niet uitbreidt, wordt Almere geen dubbelstad, maar is het een halve stad. Of er nu wel of geen bredere snelweg naar Amsterdam komt, doet er niet toe. Zo lang maar een fractie van de Almeerders in de polder werkt, heeft het weinig zin bij te bouwen voor Randstedelingen op zoek naar een nieuwe slaapplek. Verbindt als eis voor de 60.000 woningen dat Lelystad Schiphol-Oost wordt, dat de publieke omroep verhuist naar Almere Hout of dat op z’n minst enkele faculteiten van de Amsterdamse universiteiten zich vestigen rond het stadshart. Dan is die tunnel door het IJmeer niet nodig.

Stel nu dat Almere sterk genoeg is om een groei van 60.000 woningen aan te kunnen. Pak dat dan niet aan met jeugdig enthousiasme, maar met de gereserveerdheid van een volwassen stad. Almere barst misschien van de weiden om vol te zetten met halfvrijstaande huisjes maar dat is kapitaalvernietiging. Zoals gezegd levert de grond vooralsnog te weinig op. Binnen de bestaande bebouwing is ruimte te over. Het stadshart is een fraai voorbeeld van bouwen binnen de structuur. Aan de dreven liggen kilometers niemandsland te snakken naar een stedelijkere invulling. Het spook van de vergrijzing en leegloop van oude wijken ligt tenslotte op de loer. Schraag die wijken met nieuwbouw die de broodnodige verdichting oplevert om van afgezonderde wijken een echte stad te maken. De weiden kunnen wachten tot de tijd daar rijp voor is. Die 60.000 woningen ook.

Gepubliceerd in: Het Parool